Birçok programda, bazı verilerin disk üzerinde saklanmasına
gerek duyulur. Bütün programlama dillerinde, sabit disk sürücüsü (Hard Disk
Drive, HDD) üzerindeki verileri okumak veya diske veri yazmak için hazır
fonksiyonlar tanımlanmıştır. C programlama dilinde, disk dosyasına erişim iki
yöntemle yapılır. Bunlar üst düzey ve alt düzey olarak adlandırılır. Üst düzey
G/Ç yöntemi ANSI C tarafından desteklenmektedir. Bu kısımda Üst düzey G/Ç konu
edilecektir[1].
16.1 Dosya Açma ve Kapama
Bir dosyaya okuma/yazma yapmak için onun açılması gerekir.
Dosya açmak için fopen(), kapatmak için fclose() fonksiyonu
kullanılır. Bu fonksiyonlar stdio.h başlık dosyasında tanımlanmıştır.
Genel olarak, dosya açma kapama adımları şu şekildedir: FILE *dosya; /* dosya göstericisi */
dosya = fopen(const char dosya_adı, const char mod);
...
dosya işlemleri
...
fclose(dosya);
Burada FILE, stdio.h içerisinde bildirilmiş
bir yapıdır. mod ile açılacak olan dosyanın ne amaçla açılacağı
belirlenir[2].
Tablo 16.1: Dosya açma modları
Açılış Modu İşlem Türü r Salt okunur (read only). Dosyanın açılabilmesi için önceden oluştrulmuş olması gerekir. Bu modda açılmş olan bir dosyaya yazma yapılamaz. w Yalnızca yazma (write only). Dosya diskte kayıtlı olsun veya olamsın dosya yeniden oluşturulur. Bu modda açılmış olan bir dosyadan okuma yapılamaz. a Ekleme (append). Kayıtlı bir dosyanın sonuna veri eklemek için açılır. Bu modda açılmış olan bir dosyadan okuma yapılamaz. r+ Okuma ve yazma. Bu modda açılmış olan bir dosyanın daha önce varolması gerekir. w+ Okuma ve yazma. Bu modda açılmış olan bir dosya var olsun veya olmasın dosya yeniden oluşturulur. a+ Okuma ve yazma. Kayıtlı bir dosyanın sonuna veri eklemek için açılır.
deneme.dat adlı bir dosyanın, yazmak için açılıp
açılmadığını test etmek için aşağıdaki kod kullanılır:
FILE *yaz; /* dosya göstericisi */
yaz = fopen("deneme.dat", "w");
if( yaz == NULL ){
puts("dosya acilmiyor...");
exit(1);
}
...
/* açılırsa! dosya işlemleri */
...
fclose(yaz);
NOT
deneme.dat dosyası ile ana program aynı dizin içinde olmalıdır. Aksi halde, dosyanın tam yolu bildirilmelidir. Örneğin dosyanın yolu: C:\WINDOWS\DESKTOP\deneme.dat ise dosya açılırken |
16.2 Metin ve İkili Dosyalar
İşletim sistemlerinde genelde iki çeşit dosya kullanımına
rastlanmaktadır. Bunlar metin (text) ve ikili (binary) dosyalar olmak üzere
ikiye ayrılır. Dosyanın hangi türden olduğu açılırken fopen()
fonksiyonu ile belirtilebilir.
Açılış modunda metin dosyaları için t, ikili
dosyalar için b eklenir. Örneğin "r+t" şeklinde
bir açılış modu var olan bir dosyanın okuma yazma ve metin olarak açılacağı
anlamına gelir. Benzer olarak "wb" açılış modu dosyanın ikili
modda oluşturulacağını gösterir. Fakat bu belirleme yapılmamışsa, varsayılan
açılış modu metindir (yani t).
16.3 Dosya Fonksiyonları
Bu kısımda, Tablo 16.2'de verilen dosyalama foksiyonlarının bazılarının kullanımı, örnek programlar üzerinde anlatılmıştır.
Tablo 16.2: Üst düzey dosyalama fonksiyonları
Fonksiyon Görevi fopen() Dosya oluşturur, açar fclose() Dosyayı kapatır putc() Dosyaya bir karakter yazar getc() Dosyadan bir karakter okur feof() Dosya sonuna gelindiğini sorgular fprintf() Dosyaya formatlı veri yazar fscanf() Dosyadan formatlı veri okur fputs() Dosyaya katar yazar fgets() Dosyadan katar okur fwrite() Dosyaya dizi yazar fread() Dosyadan dizi okur
Program 16.1: Bir dosyaya veri yazma
01:
02:
03:
04:
05:
06:
07:
08:
09:
10:
11:
12:
13:
14:
15:
16:
17:
18:
19:
20:
21:
22:
23:
24:
25:
26:
27:
28:
29:
30:
31:
32:
33:
34:
35:
36:
37:
|
/* 16prg01.c:
10 öğrenciye ait bilgileri 'ogrenci.txt' dosyasına kaydeder. */
#include <stdio.h>
#include <stdlib.h>
int main()
{
FILE *dg; /* dosya göstericisi */
const int n = 10; /* öğrenci sayısı */
char ad[10];
int no, Not, i=0;
dg = fopen("ogrenci.txt", "w");
if( dg == NULL )
puts("ogrenci.txt dosyasi acilmadi. !\n"), exit(1);
puts("10 ogrenciye ait bilgileri girin:");
while( i++<n )
{
printf("%d. ogrencinin numarasi: ",i); scanf("%d",&no);
printf("%d. ogrencinin adi : ",i); scanf("%s",ad);
printf("%d. ogrencinin notu : ",i); scanf("%d",&Not);
printf("\n");
fprintf(dg,"%5d %10s %3d\n",no,ad,Not); /* verileri formatlı yaz! */
}
/* dosyayı kapat */
fclose(dg);
puts("Bilgiler kaydedildi.\a");
return 0;
}
|
ÇIKTI
1. ogrencinin numarasi: 2248
1. ogrencinin adi : Ahmet
1. ogrencinin notu : 45
2. ogrencinin numarasi: 1823
2. ogrencinin adi : Meltem
2. ogrencinin notu : 88
...
9. ogrencinin numarasi: 6548
9. ogrencinin adi : Cemil
9. ogrencinin notu : 38
10. ogrencinin numarasi: 4591
10. ogrencinin adi : Hasan
10. ogrencinin notu : 77
Bilgiler kaydedildi.
|
Oluşturulan dosyanın içeriğini görmek için:
| MS DOS (Turbo C) | Linux |
C:\TC> edit ogrenci.txt
|
$ edit ogrenci.txt
yada
$ pico ogrenci.txt
|
NOT
ogrenci.txt dosyası daha önce oluşturulmuşsa Program 16.1 önceki verileri silip yerine yeni verileri yazacaktır. Bu dosyaya yeni bir veri eklemek için fopen() fonksiyonunu 'a' modu ile kullanılmalıdır. |
Bir dosyadan veri okumanın bir çok şekli vardır. Veri okuma
işlemine basit bir örnek Program 16.2 de sunulumuştur. Bu program ogrenci.txt dosyasında kayıtlı
öğrencilerden, en düşük notu, en yüksek notu ve sınıf ortalamasını (0'lar hariç)
hesaplamaktadır.
Program 16.2: Bir dosyadan veri okuma
01:
02:
03:
04:
05:
06:
07:
08:
09:
10:
11:
12:
13:
14:
15:
16:
17:
18:
19:
20:
21:
22:
23:
24:
25:
26:
27:
28:
29:
30:
31:
32:
33:
34:
35:
36:
37:
38:
39:
40:
41:
42:
43:
44:
45:
|
/* 16prg02.c:
ogrenci.txt dosyasından no, isim ve not bilgileri okur ve
notlar arasından en büyüğü, en küçüğü ve sınıf ortlamasını (0'lar hariç) hesaplar. */
#include <stdio.h>
#include <stdlib.h>
int main()
{
FILE *dg; /* dosya işaretçisi */
char Ad[10];
int Not, No, eb, ek, n, top;
float ort;
if( (dg=fopen("ogrenci.txt","r")) == NULL )
puts("Dosya açılmadı !\n"), exit(1);
/* başlangıç değerleri ata */
ek = 1000; /* çok büyük */
eb = -1000; /* çok küçük */
top = 0; /* notların toplamı */
n = 0; /* notu 0'dan farlı öğrencilerin toplamı */
while( !feof(dg) ) /* dosyanın sonuna kadar */
{
fscanf(dg,"%d %s %d",&No,Ad,&Not); /* verileri oku! */
if(Not>eb) eb = Not; /* en büyük ve en küçük bulunuyor... */
if(Not<ek) ek = Not;
if(Not) n++; /* Not 0'dan farklı mı? */
top += Not; /* Notlarin toplamı */
}
fclose(dg); /* dosyayı kapat */
ort = (float) top/n; /* ortalama (0 lar hariç!) */
printf("En yuksek not = %2d\n",eb); /* sonuçlar ekrana ... */
printf("En dusuk not = %2d\n",ek);
printf("Ortalama = %4.1f\n",ort);
return 0;
}
|
ÇIKTI
En yuksek not = 92
En dusuk not = 0
Ortalama = 69.2
|
Bir program içinde birden çok dosya açmak mümkündür. Örneğin
bir dosyadan okunan veriler farklı bir formatta başka bir dosyaya yazılması
istenebilir.Program 16.3 kelvin.sck
dosyasında bulunan 100 adet kelvin cinsinden sıcaklık bilgilerini derece
karşılıklarını derece.sck dosyasına
yazar. Bu iki sıcaklık arasındaki çevrim kuralı: K = 273 + C şeklindedir.
Program 16.3: Bir dosyada saklı verileri farklı bir biçimde başka bir dosyaya yazma
01:
02:
03:
04:
05:
06:
07:
08:
09:
10:
11:
12:
13:
14:
15:
16:
17:
18:
19:
20:
21:
22:
23:
24:
25:
26:
27:
28:
29:
30:
31:
32:
33:
34:
35:
36:
37:
38:
39:
40:
41:
42:
43:
44:
45:
46:
47:
48:
49:
|
/* 16prg03.c
'kelvin.sck' dosyasında bulunan 100 adet kelvin cinsinden sıcaklık
bilgilerini derece karşılıklarını 'derece.sck' dosyasına yazar.
Bu iki sıcaklık arasındaki çevrim kuralı: K = 273 + C şeklindedir. */
#include <stdio.h>
#include <stdlib.h>
int main(void)
{
/* dosya göstericileri */
FILE *oku, *yaz;
/* Dosya adları */
char *kaynak_dosya = "kelvin.sck";
char *hedef_dosya = "derece.sck";
float K,D;
int i=0, n=100;
/* Dosylara erişim mümkün mü ? */
if( (oku=fopen(kaynak_dosya, "r")) == NULL )
{
printf("%s dosyası acilmadi.\n", kaynak_dosya);
exit(1);
}
if( (yaz=fopen(hedef_dosya, "w")) == NULL )
{
printf("%s acilmadi.\n", hedef_dosya);
exit(2);
}
for(i=0; i<n; i++)
{
fscanf(oku,"%f",&K); /* 'kelvin.sck'dan verileri oku */
D = K - 273.0; /* dönüşüm denklemi */
fprintf(yaz,"%8.2f\n",D); /* verileri 'derece.sck'ya yaz */
}
/* Dosyaları kapat */
fclose(oku);
fclose(yaz);
printf("%s > %s\n", kaynak_dosya, hedef_dosya);
puts("cevirme islemi tamamlandi.");
return 0;
}
|
ÇIKTI
kelvin.sck > derece.sck
cevirme islemi tamamlandi.
|
16.4 Standart Dosyalar
C Programlama Dili'nde bilgisayarın sahip olduğu ekran, klavye
ve portlar birer dosya olarak tanımlanmıştır. Bu dosyalara standart dosyalar
denir. Program çalışmaya başladığında beş adet standart dosya otomatik olarak
açılır. C, stdio.h başlık dosyasında tanımlanan bütün bu standart
dosyalara birer sembolik isim vermiştir[3]. Bu
isimler Tablo 16.3'de listelenmiştir.
Tablo 16.3: Standart Dosyalar
Dosya adı Görevi stdout Standart çıkış ortamı (ekran) stderr Standart hata çıkış ortamı (ekran) stdin Standart giriş ortamı (klavye) stdprn Standart LPT (paralel port) stdaux Standart COM (seri port)
Bu dosyaların sembolik isimleri birer dosya göstericisidir. Bu
sebeple FILE yapısal değişkeni ile kullanılabilen dosya fonksiyonları
bu dosyalar için de kullanılabilir. Örneğin, ekrana (standart çıkışa) bir yazı
bastırmak için:
fprintf(stdout,"Merhaba C\n");
Bilgilerin yazıcıya gönderilmesi için yine fprintf
fonksiyonu kullanılır. Örneğin:
fprintf(stdprn,"Merhaba C\n");satırı yazıcıya Merhaba C iletinini gönderir.
Ayrıca, LPT1 veya PRN ismini dosya ismi
olarak kullanıp yazıcıya basım yapmak da mümkündür [4]. Örneğin:
FILE *dg;
...
dg = fopen("LPT1","wt");
fprintf(dg,"Merhaba C\n");
...
flcose(dg);
NOT
Tablo 16.3 de verilen standart dosyalardan stdprn ve stdaux Turbo C'de tanımlı iken Standart C'de tanımlı değildir. (bkz: stdio.h) |
Program 16.4 Turbo C derleyicisinde derlendiğinde hem ekrana
hemde yazıcıya birer mesaj yazar.
Program 16.4: Standart dosyaların kullanımı
01:
02:
03:
04:
05:
06:
07:
08:
09:
10:
11:
12:
13:
|
/* 16prg04.c
Standart dosyaları kullanarak hem ekrana hemde
yazıcıya birer mesaj yazar. (sadece Turbo C) */
#include <stdio.h>
int main()
{
fprintf(stdout,"Bu mesaj *ekrana* yazilacak ...\n");
fprintf(stdprn,"Bu mesaj *yaziciya* yazilacak ...\n");
return 0;
}
|
ÇIKTI
Bu mesaj *ekrana* yazilacak ...
|
NOT
Eğer yazıcı bağlı yada açık değilse, işletim sistemi kullanıcıyı uyaracak ve programın çıktısı şöyle olacaktır:Bu mesaj *ekrana* yazilacak ... Yazma hatası yazılan aygıt PRN Durdur, yeNiden dene, Yoksay, ipTal?d |
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder